1. เกณฑ์เงินสด (Cash Basis) ตามเกณฑ์เงินสดธุรกิจจะไม่มีการปรับปรุงบัญชีรายได้ และบัญชีค่าใช้จ่าย รายได้ถือว่าเกิดขึ้นเมื่อธุรกิจได้รับชำระเงินสดโดยไม่คำนึงถึงรายได้ค้างรับและรายได้รับล่วงหน้า ค่าใช้จ่าย พิจารณาจากเงินสดทั้งหมดที่ธุรกิจจ่ายไปโดยไม่คำนึงถึงค่าใช้จ่ายค้างจ่ายหรือค่าใช้จ่ายล่วงหน้าอื่น ๆ การหาผลการดำเนินงานจะนำเงินสดรับและเงินสดจ่ายมาหักกันซึ่งจะเป็นกำไรหรือขาดทุนในงวดนั้น

          2. เกณฑ์คงค้าง หรือเกณฑ์พึงรับพึงจ่าย หรือเกณฑ์สิทธิ (Accrual Basis) หลักการจับคู่รายได้กับค่าใช้จ่าย (Matching Concept) ในการคำนวณกำไรขาดทุนของงวดบัญชีใดก็ตามนักบัญชีจะพิจารณารายได้ที่เป็นของงวดบัญชีนั้นก่อน โดยพิจารณาจากกระบวนการก่อให้เกิดรายได้ว่าสำเร็จลงหรือยัง แล้วจึงกำหนดค่าใช้จ่ายที่ก่อให้เกิดรายได้นั้น ๆ ดังนั้น การบันทึกรายการเกี่ยวกับรายได้และค่าใช้จ่ายจึงต้องใช้หลักเงินค้าง หรือเกณฑ์พึ่งรับพึงจ่าย ซึ่งจำเป็นต้องปรับปรุงรายการต่าง ๆในวันสิ้นงวดให้ถูกต้องเพื่อจะได้ทราบรายได้และค่าใช้จ่ายที่ควรจะเป็นจริงในงวดนั้น รายการที่ต้องปรับปรุงในการคำนวณรายได้ ได้แก่ รายได้รับล่วงหน้า และรายได้ค้างรับ ส่วนค่าใช้จ่ายต่างๆที่ต้องคำนึงถึง เช่น รายการหนี้สงสัยจะสูญหรือหนี้สูญ วัสดุสิ้นเปลืองใช้ไป ค่าเสื่อมราคาสินทรัพย์ค่าใช้จ่ายล่วงหน้า ค่าใช้จ่ายค้างจ่าย และค่าใช้จ่ายตั้งพักหรือค่าใช้จ่ายรอตัดบัญชี เป็นต้น ตามเกณฑ์พึงรับพึงจ่าย ผลการดำเนินงานของธุรกิจจะแสดงใกล้เคียงความเป็นจริงมากขึ้น

          จากเกณฑ์ข้างต้น กิจการจึงจำเป็นต้องปรับปรุงรายการ ณ วันสิ้นงวดบัญชี เพื่อให้งบการเงินที่จัดทำขึ้นสอดคล้องกับหลักการบัญชีที่รับรองทั่วไป

          ขั้นตอนในการปรับปรุงรายการในวันสิ้นงวด

                ขั้นที่ 1 บันทึกรายการปรับปรุงในสมุดรายวันทั่วไปในวันสิ้นงวดบัญชี

                ขั้นที่ 2 ผ่านรายการปรับปรุงจากสมุดรายวันทั่วไป ไปบัญชีแยกประเภท

                ขั้นที่ 3 หายอดคงเหลือในบัญชีแยกประเกทด้วยดินสอใหม่อีกครั้ง แล้วจัดทำงบทดลอง งบทดลองใหม่ที่เกิดขึ้น เรียกว่า "งบทดลองหลังรายการปรับปรุง"